Türkiye’de bir turizm acentesi kurmak, hem turizm sektörünün dinamiklerini anlamayı hem de yasal süreçlere hakim olmayı gerektirir. 1618 sayılı "Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği Kanunu" doğrultusunda belirlenen kurallar ve prosedürler, başarılı bir başlangıç yapmanın temel taşıdır. Bu yazımızda, turizm acentesi açarken atılması gereken yasal adımları, TÜRSAB üyeliği sürecini ve işletme belgesi alımını detaylarıyla ele alıyoruz. İş fikrinizin hayata geçişinde doğru bir yol haritası çizmek istiyorsanız, rehber niteliğindeki bu yazıyı mutlaka inceleyin.
İlk Adım Nedir?
İş fikrimizi oluşturduk, yasalara çalıştık. Artık hazırız. Bu noktada hangi adımları atmalıyız?
Bu adımda her şirket gibi sizin de bir ticari unvan ve şirket türü belirlemeniz gerekmekte. Şirket limited mi, anonim mi, yoksa şahıs şirketi mi olacak? Buna karar verip Ticaret Sicil Müdürlüğüne kayıt yapılması gerekmektedir.
Ardından bir turizm acentesi olarak varlığınızı sürdürebilmek için Türkiye Seyahat Acentaları Birliği'nin (TÜRSAB) üye olmanız gerekmektedir. İş yeri kira sözleşmesi veya tapu belgesi, şirket ticaret sicil gazetesi ve vergi levhası ile üyeliğinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Bu işlemden sonra Turizm Bakanlığından lisans almamız gerekir. Lisans türü, sunacağımız hizmete göre değişiklik gösterir. A, B ve C grubu olmak üzere 3 yasal tip turizm acentesi bulunmaktadır.
Turizm Seyahat Acentesi Tipleri
A Grubu: Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanununun birinci maddesinde söz konusu olan tüm seyahat acenteciliği hizmetlerini görürler. Bu gruptaki acenteler bütün acentecilik faaliyetlerini yerine getirme hakkına sahip olan ve en kapsamlı faaliyeti gösteren acentelerdir. 1618 sayılı Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği Kanunu’na göre ülkemizde tur operatörlüğünü işlevini A grubu seyahat acenteleri üstlenmektedir, bu uygulama sadece bizim ülkemizde geçerlidir. Genel nitelikleri ve şartları aşağıdaki gibidir:
- [x] Yasada belirtilen ve Seyahat Acentesi tanımında yer alan bütün faaliyetleri yerine getirebilirler.
- [x] Bir önceki yıl yurt dışına düzenlemiş oldukları tur ve gezilerden elde ettikleri döviz miktarının %40’ını geçmemek şartıyla yurt dışına tur düzenleyebilirler.
- [x] Kültür ve Turizm Bakanlığından geçici işletme belgesi (Ag) aldıktan sonra faaliyete geçerler. Bu belgenin süresi iki yıldır. İki yıl içinde 80.000 dolar tutarında döviz kazancı elde eden Grubu acentelerin işletme belgeleri (A) Grubu İşletme Belgesine çevrilir. Aksi takdirde (Ag) işletme belgesi de iptal edilir.
- [x] A grubu acenteler her iki yılda bir yukarıda belirtilen miktarda döviz getirdiklerini belgelemek zorundadırlar.
- [x] Acentelerin sorumlu müdürleri en az lise mezunu olmalı ve en az bir yabancı dil bilmelidir.
- [x] Acente merkezinde ve diğer şubelerinde devamlı olarak en az iki enformasyon memuru, düzenlenen yurt içi ve yurt dışı turlarda da bir tercüman rehber bulundurulması zorunludur.
- [x] Bakanlığa teminat yatırmak zorundadırlar.
- [x] Düzenledikleri yurtdışı turlarının bir örneğini bakanlığa göndermek zorundadırlar.
- [x] A grubu acenteler TÜRSAB’a giriş ve üyelik aidatı ödemek zorundadır.
B Grubu: Uluslararası kara, deniz ve hava ulaştırma araçları ile A grubu seyahat acentelerinin düzenleyecekleri turların biletlerini satarlar. B Grubu Acenteler daha çok incoming olarak faaliyet gösteren görevleri sınırlandırılmış acentelerdir. Genel nitelikleri ve şartları aşağıdaki gibidir:
- [x] Uluslararası kara, hava ve deniz ulaştırma araçlarının biletlerini ve A grubu acentelerin düzenledikleri turların biletlerini satarlar.
- [x] Gerekli yasal şartları yerine getirdikleri takdirde, doğrudan işletme belgesi alarak faaliyete geçerler.
- [x] İşletme belgesi almak için asgari döviz miktarı koşulu aranmaz.
- [x] Sorumlu müdürlerinin en az lise mezunu olması ve bir yabancı dil bilmesi gerekir.
- [x] Acentelerin merkezlerinde ve şubelerinde en az bir yabancı dil bilen iki enformasyon memuru ve düzenleyecekleri yurt içi turlarda bir tercüman rehber bulundurmaları gereklidir.
- [x] Kuruluş teminatı olarak Kültür ve Turizm Bakanlığına her yıl belirlenen miktarlarda para yatırmaları gerekir.
- [x] TÜRSAB’a, A grubu acentelerde belirtilen miktarlarda giriş ve üyelik aidatı ödemeleri gerekir.
C Grubu: Türk vatandaşları için yurt içi turlar düzenlerler ve pazarlarlar. Ayrıca kendilerine, A Grubu seyahat acenteleri tarafından verilen hizmetleri yerine getirir ve bu acentelerin ürünlerini pazarlarlar. B ve C grubu seyahat acenteleri kendi hizmetleri dışında kalan diğer seyahat acenteciliği hizmetlerini göremezler. Ancak, kendilerine A grubu seyahat acentelerinin verecekleri hizmetleri görürler. Kısaca, bir seyahat acentesi kurmak istiyorsanız, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan A, B ya da C grubu işletme belgesi almanız zorunludur.
İş planını oluştururken acentenin türünü halihazırda belirlemiş olmanız gerekmektedir. Fikre ve sermayeye göre acentenin hangi gruba girdiğini tespit etmelisiniz. Sonrasında acente mesleki sorumluluk sigortası yaptırılmalıdır. Mesleki sorumluluk sigortası, sigortalının mal varlığını üçüncü kişilere karşı olan sorumluluğundan doğan yükümlülüklere karşı korumayı amaçlar. Bu sigorta ile sigortalının sigorta poliçesinde belirtilen mesleki faaliyetinden dolayı hukuki sorumluluğu sigorta edilmiş olur.
Mesleki sorumluluk sigortası tazminat yükümlülüğünün yerine getirilmesi, hukuki koruma, ekonomik varlıkların korunması ve likidite sağlanması işlevlerini yerine getirir. Bu sigorta, ayrıca sigortalının mesleki itibarının da zarar görmesini engeller.
Zorunlu Sigorta Nedir?
Seyahat acenteleri, Türkiye’de satılan paket turlarda:
a) Düzenledikleri paket tur kapsamında; müşteriye taahhüt ettikleri hizmetlerin acentenin iflası da dahil olmak üzere herhangi bir nedenle verilmemesi veya taahhüt edilen şekilde verilmemesinden kaynaklanabilecek sorumluluklarını sigorta ettirmek zorundadır. Bu durumda sigortacının sorumluluğu en az paket tur bedeli kadar olmalıdır. Müşteri, sigorta kapsamındaki zararını doğrudan doğruya sigorta şirketinden talep edebilir.
Seyahat acenteleri ve sigorta şirketleri, sigorta sözleşmelerini yaptıkları andan itibaren beş iş günü içerisinde sözleşmenin bir örneğini Bakanlığa göndermekle yükümlüdürler. Sözleşmenin süresinden önce sona ermesi halinde, bu durum aynı süre içerisinde seyahat acenteleri ve sigorta şirketleri tarafından Bakanlığa bildirilir.
İlgili branşta ruhsatı bulunan sigorta şirketlerinin paket tur sigortası yapmaları zorunludur. Hazine Müsteşarlığı gerekli durumlarda sigorta primlerini belirlemeye yetkilidir.
b) Paket tur sözleşmesi düzenlenirken, müşteriye;
1- Müşterinin kaza ve hastalık halinde çıkış noktasına dönüş masraflarını,
2- Her türlü kazadan doğan zararını ve tedavi masraflarını, poliçe limiti kadar karşılayacak şekilde sigorta ettirebileceğini bildirmekle yükümlüdürler.
SEYAHAT ACENTASI İŞLETME BELGESİ NEDİR?
1618 sayılı yasanın 4. Maddesi ile Türkiye’de seyahat acentalığı faaliyeti göstermek için T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığından işletme belgesi almanın zorunlu olduğu ve İşletme belgesi almak isteyenlerin başvurularına ilişkin usûl ve esasların yönetmelikle belirlendiği belirtilmiştir.
1. İşletme Belgesi Başvurusu Nasıl Yapılır?
1618 sayılı yasa uyarınca İşletme belgeleri bir işletmeye mahsus olmak üzere tüzel kişilere verilmektedir.
1.1. İşletme Belgesi Başvurusu iki aşamalı olarak yapılmaktadır:
1- Seyahat Acentası Unvan Talebi
Seyahat Acentası İşletme Belgesi almak için öncelikle T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığından seyahat acentası unvanı alınması gerekmektedir.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım Ve İşletmeler Genel Müdürlüğüne (Seyahat Acentaları Daire Başkanlığı) hitaben yazılacak dilekçe ile kurulacak olan seyahat acentası için talep edilen unvanlar sıralı bir şekilde listelenir. Başvuru dilekçesi en geç 15 iş günü içerisinde cevaplandırılır. Başvuru sonucuna bakanlık web sitesinde yer alan ünvan başvuru sorgulama ekranından ulaşılabilmektedir.
Ünvan talepleri Bakanlıkça ilgili mevzuat hükümleri uyarınca yapılan inceleme sonucu uygun görülmediği takdirde yeniden ünvan talebinde bulunulabilinmektedir.
2- Seyahat Acentası İşletme Belgesi talebi:
Unvan talebi Bakanlıkça onaylandıktan sonra istenilen bilgi ve belgeler ile Türkiye Seyahat Acentaları Birliğine (TÜRSAB) başvurular yapılmaktadır.
Bakanlıkça unvan talebi uygun görüldüğünün bildirilmesinden itibaren 30 gün içerisinde posta tebligat belgesi ile Türkiye Seyahat Acentaları Birliğine (TÜRSAB) aşağıda belirtilen belgelerle birlikte müracaat edilmesi gerekmektedir.
Başvuru dilekçesi (dilekçede: talebin ne olduğu açıkça belirtilerek belge başvurusunda bulunan şirket yetkilisinin adı-soyadı, imzası, açık adresi, telefonu ve faks numarası ile müracaat tarihi yazılır),
Başvuru sahibi tüzel kişinin iştigal konusu olarak turizm veya seyahat acenteciliği faaliyetinin de yer aldığı şirket ana sözleşmesinin yayımlandığı Ticaret Sicil Gazetesinin tarih ve sayısının belirtildiği beyanı,
Temsile yetkili kişi veya kişilerin de belirtildiği en son duruma ilişkin Ticaret Sicil Tasdiknamesi,
Acenta Unvanına ilişkin taahhütname,
Başvuru sahibi anonim şirketlerde yönetim kurulu üyeleri ve şirketi temsile yetkili kişi veya kişilerin, diğer şirketlerde ise tüm ortakların ve şirketi temsile yetkili kişi veya kişilerin T.C. kimlik numarası ve adli sicil beyanı,
Tüzel kişiliği temsile yetkili kişi veya kişilerin imza sirküleri aslı veya sureti,
Seyahat acentası personeline ait belge ile Sosyal Güvenlik Kurumu işyeri kodu ve çalışan personelin T.C kimlik numarasının yer aldığı beyan,
Seyahat acentası personeli için geçerli belgeler:
a) Otelcilik ve turizm konusunda; meslek lisesi, ön lisans veya lisans eğitimini tamamlamış olduğunu belgelemek,
b) Enformasyon memurluğu yabancı dil başarı belgesi sahibi olduğunu belgelemek,
c) Bakanlıkça verilmiş rehberlik kokartına sahip olduğunu belgelemek,
Acenta sahipleri, fiilen acentada çalışmaları durumunda yukarıda belirtilen belgelerden birine sahip ise, acenta personeli sayılır.
Enformasyon memurluğu yabancı dil belgesinin aslı, diğer belgelerin ise aslı veya onaylı sureti,
– C Grubu seyahat acentasında enformasyon memurluğu belgesi yeterli olup, yabancı dil bilgisi aranmamaktadır.
4734 Sayılı Kanun’un 34. üncü maddesinde belirtilen değerler üzerinden;
a) Acenta ve şirket unvanının yer aldığı, kesin ve süresiz teminat mektubu veya T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğünün T.C Merkez Bankası Ankara Şubesi nezdindeki hesabına yatırıldığına dair belge aslının TÜRSAB’a ibraz edilmesi,
b) Nakit teminatların şirket hesabından yatırılması zorunludur,
c)Şahıs hesabından yatırılan nakit teminatlar kabul edilmemektedir.
d)Teminatta şirket unvanının doğru olarak yazılması gerekmektedir.
• Seyahat acentası merkezi için aranan şartlar ve kuruluş esasları kurulacak olan her bir şube için de geçerli olmaktadır.
1.2. Üye Kayıt İşlemi
TÜRSAB tarafından yapılacak denetleme sonucunda mevzuatta belirtilen şartlara sahip olduğu belirlenen seyahat acentası adayı işletmeler, üye kayıt ücretinin ödenmesi ile TÜRSAB üyesi olarak kaydedilirler.
II.3. Üyelik İptali
TÜRSAB tarafından uygun görülerek T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bildirilen seyahat acentasının başvurusunun, Bakanlık tarafından uygun görülmemesi nedeniyle işletme belgesi alamayanların üyelikleri iptal edilerek, üye kayıt ücreti, TÜRSAB tarafından kendilerine iade edilir.
II.4. Talebin İncelenmesi Ve Sonuçlanması
TÜRSAB, belge başvurusuna ilişkin dilekçe ve eklerini inceledikten sonra bildirilen adreste seyahat acentasının Seyahat Acentaları Yönetmeliği’nin 17. maddesinde belirtilen nitelikleri haiz olup olmadığı, personele ilişkin kayıtların tutulup tutulmadığı hususlarında denetleme ve değerlendirme yapmaktadır.
TÜRSAB, incelemelerinin sonucunda başvuru sonucuna ilişkin görüşünü T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na ve başvuru sahibine yazılı olarak bildirir. Uygun görülmeyen başvurunun gerekçesi belirtilir. Uygun görülen, işletme belgesi başvurusuna ilişkin dosya TÜRSAB tarafından Bakanlığa gönderilmektedir. Bakanlık gönderilen başvuru dosyasında yapılan inceleme, değerlendirme ve gerekli görüldüğü takdirde bildirilen adreste yapılan denetim sonucunda eksikliğin bulunması durumunda, eksikliğin tamamlanması TÜRSAB’a bildirilir.
Talebin uygun görülmesi halinde, belge düzenlenmesi için Makam Onayı hazırlanmaktadır. Makam Onayından sonra, talebe ilişkin seyahat acentası işletme belgesi düzenlenmektedir. Düzenlenen seyahat acentası işletme belgesi, başvuru sahibine teslim edilmek üzere ilgili İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne gönderilmekte ve durum TÜRSAB’a bildirilmektedir.
Belge, ilgili harçlarının Bakanlıkça belirlenen hesaplara yatırıldığına ilişkin belgelerin ibraz edilmesinden sonra, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünden Seyahat Acentası yetkililerince alınır.
Bu yazımızda bir turizm seyahat acentesi açarken bilmeniz gereken yasal sorumlulukları derledik. İş planı ve acente işleyişi hakkında derlenmiş bilgiler için önceki yazımıza göz atabilirsiniz.
